Viêm khớp thoái hóa là dạng viêm khớp phổ biến nhất trong các loại viêm khớp. Nó liên quan đến sự hư hoại sụn khớp, và có thể xảy ra hầu như bất cứ khớp nào trong cơ thể. Nhưng thường xảy ra nhất ở các khớp chịu sức nặng như: khớp háng, khớp gối và cột sống. Nó cũng có thể xảy ở các khớp ngón tay, ngón tay cái, cổ và ngón chân cái. Không phổ biến một cách đặc trưng ở các khớp khác, trừ khi các khớp đó có bị chấn thương trước đó hay chịu áp lực quá mức.
1. Ai có thể bị viêm khớp thoái hóa?
- Viêm khớp thoái hóa ảnh hưởng hàng triệu người trên khắp thế giới, và hơn 32,5 triệu người Mỹ.
- Có thể xảy ra ở bất cứ tuổi nào, nhưng thường gặp ở người trên 40 tuổi.
- Cơ hội phát triển bệnh tăng theo tuổi. Hầu hết người trên 60 tuổi đều bị viêm khớp thoái hóa với nhiều mức độ khác nhau.
2. Các yếu tố nguy cơ là gì?
- Tuổi: viêm khớp thoái hóa gia tăng theo tuổi.
- Giới tính: nữ nhiều hơn nam.
- Béo phì: càng nặng cân nguy cơ càng cao. Do cân nặng sẽ tăng sress lên khớp chịu sức nặng như khớp háng, khớp gối, bàn chân. Ngoài ra mô mỡ còn sinh ra nhiều protein gây viêm có hại cho các mô trong và quanh các khớp.
- Chấn thương khớp: đặc biệt là các tổn thương phạm khớp (gãy xương, trật khớp).
- Stress lập đi lập lại trên khớp: nghề nghiệp hoặc môn thể thao đang chơi gây áp lực trên khớp lập đi lập lại sẽ tăng nguy cơ viêm khớp thoái hóa.
3. Triệu chứng viêm khớp thoái hóa là gì?
- Đau nhức khớp, đặc biệt khi vận động hay sau khi vận động .
- Đau và/hoặc cứng khớp sau vận động quá mức hoặc sau khoảng thời gian dài không hoạt động (mới ngủ dậy).
- Nhạy cảm đau: cảm giác đau nhiều khi dùng lực nhẹ vào khớp, hay gần khớp.
- Nghe tiếng kêu trong khớp khi vận dộng khớp.
- Mất độ linh hoạt của khớp, không thể vận động hết biên độ của khớp.
- Sưng: do viêm mô mềm quanh khớp.
- Chồi xương hình thành ở quanh các khớp bị thoái hóa.
Viêm khớp thoái hóa không có sốt, không sụt cân, cũng không thiếu máu. Nếu các triệu chứng này có ở những người viêm khớp thoái hóa thì là triệu chứng của những bệnh lý khác, không liên quan đến viêm khớp thoái hóa.
4. Nguyên nhân gây viêm khớp thoái hóa?
- Không có nguyên nhân cụ thể nào, nhưng có nhiều yếu tố làm gia tăng nguy cơ viêm khớp thoái hóa như: di truyền, béo phì, chấn thương, hoạt động quá mức…
- Bẩm sinh có bất thường ở khớp cũng tăng nguy cơ viêm khớp thoái hóa.
- Một số người thiếu hụt di truyền một trong những gen chịu trách nhiệm sản xuất collagen, một thành phần quan trọng của sụn khớp. Điều này sinh ra sụn bị khiếm khuyết, làm khớp bị hư hoại nhanh hơn.
- Một số bệnh chuyển hóa như: tiểu đường, bệnh tăng hấp thu sắt di truyền cũng làm tăng nguy cơ viêm khớp thoái hóa.
- Những người sinh ra với bất thường ở cột sống (vẹo cột sống) nhiều khả năng bị viêm cột sống thoái hóa.
- Béo phì cũng gia tăng nguy cơ viêm khớp thoái hóa. Duy trì cân nặng lý tưởng hoặc giảm thừa cân có thể giúp ngăn ngừa viêm khớp thoái hóa hoặc giảm tỉ lệ tiến triển một khi viêm khớp thoái hóa đã hình thành.
- Hoạt động quá mức một khớp nào đó cũng gia tăng nguy cơ phát triển viêm khớp thoái hóa. Ví dụ, những việc làm (nghề) yêu cầu quỳ gối, hay gập gối thường xuyên, sẽ gia tăng nguy cơ viêm khớp gối thoái hóa.
5. Viêm khớp thoái hóa được chẩn đoán bằng cách nào?
Chẩn đoán viêm khớp thoái hóa dựa vào sự kết hợp các triệu chứng lâm sàng và thăm khám thực thể:
- Đau khớp.
- Sưng quanh khớp.
- Yếu các dây chằng và gân quanh khớp.
- Xquang có thể thấy: chồi xương mọc quanh bờ của khớp, tổn thương sụn khớp, hẹp khe khớp, thay đổi hình dạng của khớp. Xquang còn cho biết tổn thương khớp xảy ra mức độ nào.
Nếu có dịch trong khớp, bác sĩ có thể rút dịch khớp làm xét nghiệm để loại trừ các bệnh khác.
Xét nghiệm máu không giúp chẩn đoán bệnh viêm khớp thoái hóa, nhưng giúp loại trừ các bệnh viêm khớp khác.
6. Bệnh viêm khớp thoái hóa được điều trị như thế nào?
- Không có phương pháp nào có thể điều trị khỏi viêm khớp thoái hóa, nhưng hầu hết người bệnh đều có thể được xử trí đau, tiếp tục công việc hàng ngày, sống khỏe mạnh và hưởng thụ cuộc sống.
- Cẩn thận với các sản phẩm hay cách điều trị quả quyết có thể điều trị khỏi hẳn viêm khớp thoái hóa. Bác sĩ có thể giúp bạn tìm phương pháp điều trị đúng.
- Bệnh viêm khớp thoái hóa thường được điều trị bằng cách giảm stress trên khớp như: kiểm soát cân nặng, tránh các hoạt động gây đau khớp, vật lý trị liệu, tập thể dục thường xuyên. Áp dụng đắp nóng hay lạnh vào khớp đau, thuốc, và các dụng cụ hổ trợ như gậy, nạng. Phẫu thuật có thể hữu ích trong các trường hợp nặng làm giảm đau khi các biện pháp khác không còn hiệu quả.
7. Có thể phòng ngừa viêm khớp thoái hóa hay không?
- Có thể làm giảm nguy cơ viêm khớp thoái hóa bằng cách tránh những tổn hại quan trọng vào khớp, tránh vận động khớp qúa mức. Duy trì cân nặng lý tưởng sẽ làm cho viêm khớp thoái hóa trở nên dễ xử lý hơn khi nó xảy ra trên khớp chịu sức nặng (khớp gối, khớp háng và bàn chân).
- Cẩn thận với các sản phẩm hay phương pháp điều trị được bảo đảm có thể tránh hoàn toàn viêm khớp thoái hóa. Hỏi ý kiến bác sĩ của bạn trước khi dùng bất cứ loại thuốc hay thực phẩm chức năng nào.
8. Viêm khớp thoái hóa có những biến chứng gì?
- Biến dạng khớp.
- Mất ngủ (do đau).
- Giảm khả năng tập thể dục.
- Giới hạn khả năng thực hiện công việc hàng ngày như lên cầu thang, ngồi dậy khỏi ghế…
Tài liệu tham khảo
- Osteoarthritis- Symptoms and causes- Mayo Clinic.
- Osteoarthritis- Diagnosis and treatment- Mayo clinic.
- Osteoarthritis (CDC).
- Osteoarthritis (NHS).
- Osteoarthritis (Healthdirect).
